LESZCZ (Abramis brama)

Na wschodzie i pó³nocy leszcz ¿yje w syberyjskich rzekach Ob, Irtysz, Tawda, Tsieti, Tobó³, Tura i w jeziorze Bajchasz. Obszar wystêpowania ryb tego gatunku przylega do wschodnich czêœci zlewni Morza Barentsa. Obejmuje czêœæ zlewni Morza Bia³ego z rzekami: Dwin¹ i Oneg¹, a tak¿e jeziorami Onega i £adoga.

Leszcz wystêpuje w trzech podgatunkach ró¿ni¹cych siê trudnymi do identyfikacji dla przeciêtnego wêdkarza szczegó³ami budowy krêgos³upa, liczebnoœci¹ ³usek na linii bocznej i promieni p³etwy odbytowej.

W Polsce ¿yje leszcz zachodnioeuropejski. M³ode okazy maj¹ barwê srebrzystoszar¹, starsze nabieraj¹ barwy z³otawobrunatnej.

Leszcz i karp ¿yj¹ najd³u¿ej spoœród wszystkich karpiowatych. Przeciêtny wiek leszczy okreœla siê na 15 lat, choæ bywaj¹ wyj¹tki. W jeziorze Hojka Fjord w Finlandii z³owiono 2.4 kg leszcza, który mia³ 32 lata, natomiast w jeziorze Œniardwy trafi³ w sieci okaz 26-letniej samicy wa¿¹cej 5.2kg.

Leszcz nie nale¿¹cy do gatunku ryb osi¹gaj¹cych imponuj¹ce rozmiary. Za maksymaln¹ wagê przyjmuje siê 5-6 kg. W roku 1985 Zdzis³aw Szczêsny z Jeleniej Góry z³owi³ na wêdkê leszcza wa¿¹cego 6.85kg.

Czêœæ wêdkarzy i zawodowych rybaków charakteryzuj¹c leszcza okreœla go jako rybê niezwykle sprytn¹ i ostro¿n¹ niewiele ustêpuj¹c¹ karpiowi. Inni nazywaj¹ karpia leniwcem, któremu nigdzie i nigdy siê nie spieszy i nawet kiedy zainteresuje siê przynêt¹ na haczyku wêdki, czyni to powolnie, rzec mo¿na œlamazarnie. Wêdkarskie po³owy leszczy, szczególnie du¿ych okazów wymagaj¹ z regu³y starannego przygotowania ³owiska, no i rzecz oczywista, sprzêtu.

Leszcz nie korzysta z okresu ochronnego, za wyj¹tkiem jeziora Dro¿no i wód ³¹cz¹cych to jezioro z Zalewem Wiœlanym, gdzie okres ochronny ustalono od 10 kwietnia do 20 czerwca.

WARUNKI BYTOWANIA

Leszcz wystêpuje w Polsce we wszystkich wodach, zarówno stoj¹cych jak i bie¿¹cych. Spotkaæ go mo¿na w s³abo zasolonych wodach strefy przyujœciowej. Nie ma go tylko w rzekach górskich i zimnych potokach. Leszcz nie lubi pr¹du wody, a maj¹c stosunkowo niewielkie wymagania tlenowe nawet w rzekach p³yn¹cych wartko trzyma siê miejsc o leniwym nurcie i urodzajnym w pokarm, mulistym dnie. Jest to bowiem ryba nazywana czêsto "oraczem dna". Charakterystyczna budowa pyska, który, gdy potrzeba, zamienia siê w d³ugi ryjek, pozwala leszczowi na penetrowanie doœæ g³êbokich pok³adów dennych osadów w poszukiwaniu larw owadów, skorupiaków, miêczaków, sk¹poszczetów. W literaturze wêdkarskiej u¿ywa siê czêsto okreœlenia: kraina leszcza wskazuj¹c warunki najbardziej odpowiadaj¹ce temu gatunkowi. S¹ to zarówno rzeki wolno p³yn¹ce, g³êbokie, o ograniczonej przezroczystoœci wody, jak i ³¹cz¹ce jeziora kana³y, a tak¿e jeziora, które równie¿ mog¹ byæ "leszczowe". Wody te w lecie ogrzewaj¹ siê do ponad 25°C, zim¹ zamarzaj¹. Dno pokryte jest mu³em. Zarówno czêœci koryta jak i partie przybrze¿ne porasta roœlinnoœæ wodna, a rzekê od l¹du dzieli czêsto szeroki pas oczeretów. W takim œrodowisku rozwija siê fauna bezkrêgowa, która jest jednym z g³ównych sk³adników po¿ywienia leszczy.

W jeziorach
Jeziora leszczowe to zbiorniki o g³êbokoœci 12-20 m i du¿ych powierzchniach o ³agodnych stokach ³awicy przybrze¿nej. Dno tych jezior pokryte jest mu³em. Latem rozwija siê tam obficie fitoplankton powoduj¹c tzw. kwitnienie wody.

M³ody leszcz trafia siê czasami i niedzielnemu wêdkarzowi, bowiem ryby te, nim podrosn¹, przebywaj¹ najchêtniej w strefie przybrze¿nej, w pasie stosunkowo p³ytkiej wody. Starsze roczniki ¿eruj¹ce zawsze w licznych stadach, odchodz¹ nieco dalej od brzegu trzymaj¹c siê strefy wody blisko dna. Du¿e leszcze po tarle odbywanym w maju lub czerwcu na przestronnych wyp³yceniach jezior, powracaj¹ powoli na swoje sta³e ¿erowiska znajduj¹ce siê najczêœciej na wielometrowych g³êbiach. Czasem miejsca te zdradzaj¹ gazy wydobywaj¹ce siê z dna, ale najczêœciej przep³ywamy ³odzi¹ nad ¿eruj¹cymi stadami leszczy licz¹cymi po wiele tysiêcy sztuk, nie wiedz¹c nawet o tym.

Leszcz ¿eruje podobnie jak karp. I on bierze do pyska porcjê mu³u z dna, wypluwa do wody i nastêpnie wychwytuje jadalne dla siebie k¹ski. Stada leszczy przemieszczaj¹ siê i przy odrobinie szczêœcia mo¿na trafiæ na nie, gwarantuj¹c sobie nie tylko obfity po³ów, ale tak¿e wiele wêdkarskich emocji, bowiem wyci¹ga siê ryby jedna po drugiej (jeœli nie sp³oszy siê stada) i mniej wiêcej równych wymiarów.

W rzekach
Leszcze ¿yj¹ we wszystkich prawie rzekach Polski. Ze wzglêdu na warunki œrodowiskowe leszcze rzeczne nie tworz¹ takich stad jak w jeziorach, ale trzymaj¹ siê razem po kilka, kilkadziesi¹t sztuk.

Leszcz nie lubi nurtu i chêtnie przebywa w strefach wody spokojniejszej, wolniej p³yn¹cej. W rzekach o p³askim korycie leszcze gromadz¹ siê przy brzegach szukaj¹c kryjówek wœród przybrze¿nej, wodnej roœlinnoœci, w pobli¿u dna. Du¿e leszcze szukaj¹ przydennych kryjówek w g³êbokich miejscach s¹siaduj¹cych z nurtem lub po³o¿onych na jego skraju, w miejscach tworzenia siê wstecznych pr¹dów, gdzie wielka powodziowa woda wymy³a pod³o¿e. Takie kryjówki powstaj¹ zazwyczaj pomiêdzy ostrogami(g³ówkami), za pniami zwalonych drzew, za naturalnymi przeszkodami jakie powstaj¹ po stronie tzw. wysokiego brzegu podmywanego przez wodê, gdzie kawa³ l¹du porwa³a ju¿ woda, ale osta³o siê potê¿ne drzewo z ogromnymi korzeniami, a za nim dó³ ze spokojniejsz¹ wod¹. Leszcz chroni siê tak¿e w strefach wody odleg³ych od g³ównego nurtu, gdzie odk³adaj¹ siê osady rzeczne, a woda jest wystarczaj¹co g³êboka. Ryby te penetruj¹ tak¿e spad koryta g³ównego nuru, szczególnie wiêksze sztuki.

SPOSOBY £OWIENIA

Leszcze ³owi siê przez ca³y rok, równie¿ zim¹ pod lodem. Za najlepsze miesi¹ce w wêdkarskich po³owach tej ryby od dawna uwa¿a siê lipiec, sierpieñ i wrzesieñ. W rzekach najlepsze po³owy tak¿e uzyskuje siê latem.

Leszcz ¿ywo reaguje na zmiany ciœnienia. Stabilizacja pogody sprzyja po³owom, podczas gdy na niepowodzenia maj¹ wielki wp³yw wiatry: pó³nocny i pó³nocno-wschodni.

Leszcz uwa¿any jest za rybê dziennego ¿eru, nie ma jednak regu³ reguluj¹cych œciœle okresy jego od¿ywiania. Bierze zarówno wczesnym rankiem, w po³udnie, wieczorem jak i w nocy, nawet na niewielkiego ¿ywca. Du¿e leszcze ³owi siê spinningiem na maleñkie obrotówki (nr 1-2). Spinningu nie polecamy jednak jako metody na leszcze, ograniczaj¹c siê do dwóch sposobów jego po³owu.

Wêdka gruntowa
£owienie z gruntu w rzece mo¿e przynieœæ zupe³nie nieoczekiwane rezultaty, chyba ¿e za³o¿ymy odpowiednio spreparowany ser i bêdziemy czekali a¿ znajdzie siê brzana, która nabierze nañ apetytu... Tak wiêc z jednej strony, z myœl¹ o ostro¿nych leszczach powinniœmy zmontowaæ w miarê delikatny zestaw, bo nawet du¿y leszcz da siê wyholowaæ do podbieraka na cienkiej ¿y³ce, ale jeœli trafi siê w³aœnie brzana? Krakowskim targiem wiêc, do wêdkowania w dzieñ poszukajmy rozwi¹zañ poœrednich: wêdzisko o akcji "B" lub "C" d³ugoœci 2.7-3 m, ¿y³ka 0.30-0.35 mm i przypon o 0.05 mm cieñszy. Ciê¿arek przelotowy. Zamiast ciê¿arka lub w jego s¹siedztwie mo¿emy ulokowaæ koszyczek zanêtowy. Je¿eli mamy koszyczek tradycyjnie stosowany, bez obci¹¿enia, ciê¿arek jest konieczny, je¿eli dysponujemy koszyczkiem nowej generacji - z obci¹¿eniem, zast¹pi nam ciê¿arek. Do koszyczka wciskamy odpowiedni¹ iloœæ zanêty smu¿¹cej (p³atki owsiane, otrêby). Zanêtê nale¿y dobrze ubiæ, aby nie zosta³a natychmiast wymyta przez wodê. Haczyk na leszcze zak³adamy niezbyt du¿y, ale dostosowany do przynêty, mniejszy jeœli bêd¹ to bia³e robaczki, nieco wiêkszy do na³o¿enia rosówki lub pêczka czerwonych robaczków, maleñki na larwy ochotki. Po³owów z gruntu na ciasto w pr¹dzie nie zalecamy, woda ³atwo wymywa przynêtê z haczyka.

Swingtip
Na spokojniejszej wodzie, tam gdzie rzeka tworzy rozlewiska pomiêdzy g³ówkami, na œlepych odnogach, s³owem wszêdzie gdzie p³yn¹ca woda nie porusza ¿y³k¹, mo¿emy zastosowaæ przynêtê roœlinn¹ na haczyku i bardzo czu³y wskaŸnik brañ swingtip lub metalowy wskaŸnik brañ podwieszany do szczytówki wêdki na agrafce wêdkarskiej. Wêdkê uk³ada siê wówczas na podwójnej podpórce, tak aby le¿a³a w pozycji prawie równoleg³ej do lustra wody.

Zaciêty leszcz, jeœli uda nam siê go unieœæ, nie stawia wiêkszego oporu, a jeœli "³yknie powietrza", k³adzie siê na wodzie daj¹c siê holowaæ bez oporu.

Wêdka ze sp³awikiem
Jedyna do po³owu leszczy w jeziorze. Jak dotychczas nie uda³o mi siê spotkaæ wêdkarza, który trafi³ na ³owisko du¿ych leszczy ³owionych w jeziorze z brzegu. Najczêœciej w poszukiwaniu wiêkszych okazów tych ryb trzeba pos³ugiwaæ siê ³odzi¹ i przed po³owami nêciæ. Zanêta powinna byæ œwie¿a. Jeœli bêd¹ to gotowane ziemniaki, nale¿y je kroiæ w sporej wielkoœci kostkê, aby nie przywabiaæ drobnicy. Po kilku, kilkunastu dniach nêcenia mo¿na liczyæ na emocjonuj¹ce po³owy du¿ych leszczy.

Wêdzisko niezbyt d³ugie, doœæ sztywne o akcji "B" (3-3.5 m) ko³owrotek o sta³ej szpuli z zapasem 100 m ¿y³ki 0.25, przypon 0.20-0.22. Haczyki niezbyt du¿e, w granicach numeracji 8-12. Sp³awik bardzo czu³y, smuk³y o niewielkiej wypornoœci, przelotowy, obci¹¿enie œrucinami, roz³o¿one. Przynêtê lokujemy na dnie. Charakterystyczne branie leszcza pokazuje, w poszczególnych jego fazach. Hol jest ³atwy, po chwilowym oporze ryba daje siê powoli przyci¹gaæ do podbieraka, który jest niezbêdny. Leszcz ma bardzo s³aby pysk i ³atwo zrywa siê z haczyka.

Warto jeszcze dodaæ, ¿e latem leszcze ¿eruj¹ z regu³y w nocy, przed zachodem s³oñca i o œwicie wp³ywaj¹ w trzciny na niewielkiej g³êbokoœci, podczas gdy w dzieñ s¹ dostêpne dla wêdkarza na g³êbokoœci 3 do 6 m.

Je¿eli wiêc istniej¹ dogodne warunki terenowe, nawet nie dysponuj¹c ³odzi¹, mo¿na zapolowaæ na te ryby pod warunkiem zachowania niezbêdnej ostro¿noœci.

PRZYNÊTY

Niewielkie rosówki, czerwone robaki, bia³e robaki, (mog¹ byæ barwione na kolor pomarañczowy), ciasto ze œwie¿ego chleba, parzona pszenica (na 24 godziny przed ³owieniem zalewamy wrz¹tkiem w termosie), gotowany pêczak, ciasta z dodatkiem zapachu czosnku i ewentualnie barwione na kolor czerwony lub pomarañczowy (dodatek larw ochotki do ciast nie szkodzi).